تحریم فروش تجهیزات و اقلام راهبردی صنایع مختلف از بخش‌های نفت و گاز تا بخش زنجیره ارزش فولاد، یکی از راهبردهای مهم غرب بر علیه ما بود که به دنبال ضربه زدن به صنعت کشور و فشار آوردن برای قبول مذاکرات بود.

این اقدام در نهایت هزینه تولید را در کشور به میزان زیادی افزایش داد. با اعمال تحریم‌های جدید، اقلام راهبردی فرآیند تولید صنایع حوزه نفت و گاز نظیر کمپرسورها، پمپ‌ها، شیرهای کنترلی، راکتورها و کاتالیست‌ها به ایران فروخته نمی‌شد. هر جا بدون نظارت اوفک و خزانه‌داری آمریکا، جریان خرید این اقلام ردیابی می‌شد، کل زنجیره تامین این اقلام راهبردی تحریم و جریمه‌های سنگین می‌شدند.

حال در این وضعیت باید مدیران صنعتی و مسئولین کشور برای حل این مشکل بزرگ صنعت کشور، اقدامی خلاقانه و مقابله‌ای هدفمند می‌کردند. در این زمان بود که با تشدید تحریم‌ها در سال 1397 و خروج ترامپ از برجام، کارگروه تولید بار اول معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شکل گرفت. هدف این بود که برای بومی‌سازی و تولید برای بار اول اقلام راهبردی صنایع کشور با تکیه بر توان و دانش شناسایی شده از شرکت‌های دانش‌بنیان در سطح کشور و همچنین شناخت دقیق صنعت با استفاده از داده‌های تولیدی توسط خود صنایع، به سمت داخلی‌سازی این اقلام راهبردی حرکت کنیم.

نظرات محمدصادق مهرجو را به عنوان یک کارشناس ارشد انرژی در خصوص طرح تولید بار اول معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و رفع نیازهای صنعتی کشور در حوزه تجهیزات راهبردی در ادامه می‌خوانید.

مهرجو با اشاره به این موضوع که تمام گلوگاه‌ها و نیازهای صنایع احصاء شده است، تصریح کرد: تولید بار اول این تجهیزات راهبردی قطعاً می‌تواند به مقابله با تحریم‌های صنعتی کمک کند و ما را در شرایط بهتری قرار دهد. اما باید دقت داشته باشیم که راه ساده و کوتاهی پیش رو نداریم. نتیجه دادن طرح‌های پژوهشی زمان بر است. باید صبوری لازم را در این راه داشته باشیم.

وی ادامه داد: تا قبل از انقلاب، صنعت نفت کشور وابستگی کامل به خارج داشت. بعد از انقلاب که تحت شرایط جنگ تحمیلی و بعد از آن بازسازی قرار گرفتیم، شرکت‌های پیمانکار و سازنده در کنار صنعت نفت، رشد و نمو کردند. حالا آنقدر رشد کرده ایم که ونزوئلا در شرایط تحریمی تولید نفتش از 4 میلیون به 700 هزار بشکه می‌رسد. اما ایران از 4 میلیون بشکه به 2 میلیون و 200 هزار بشکه در روز می‌رسد.

این کارشناس ارشد انرژی گفت: امروز بر اثر انباشت تجربه در صنعت نفت کشور و استفاده از تولیدات بار اول و ‌دانش‌بنیانی، به جایی رسیده ایم که دشمنان نمی توانند تولید و تجارت نفت کشور را به طور کامل متوقف کنند. استفاده از دستاوردهای داخلی و ‌دانش‌بنیانی نیز قطعاً در این مسیر کمک کننده بوده اند و دانش‌بنیان شدن صنعت نفت و گاز ما را هموار کرده است.

مهرجو گفت: اینکه امروز ما به تجهیز پالایشگاه‌های فراسرزمینی می‌پردازیم و از آن‌ها به نفع خودمان استفاده می‌کنیم و یا اینکه به صدور خدمات فنی و مهندسی به دیگر کشورها اقدام می‌کنیم و حتی کاتالیست صادر می‌کنیم، نشان از توانمندی‌های ما در صنعت نفت است. بخش زیادی از این توانمندی‌ها بر اثر اتکا به توان داخلی و ‌دانش‌بنیانی به دست آمده است.

این کارشناس ارشد انرژی خاطرنشان کرد: در حال حاضر، اساس کار در صنعت نفت بومی شده است. بهترین متخصصین را در این حوزه داریم. اما نیاز داریم شرکت‌های پیمانکار، ‌دانش‌بنیان و فناور نیز رشد کنند. این روند نیاز به حمایت‌هایی مانند طرح تولید بار اول و قانون ترک تشریفات مناقصه دارد و البته زمان بر است و باید صبوری داشته باشیم.

وی ادامه داد: شرکت‌های داخلی یک مزیت نسبت به شرکت‌های خارجی دارند و آن هم قیمت تمام شده کمتر است. قطعاً اینکه یک تجهیز را در داخل کشور تولید کنیم، نسبت به اینکه آن را با قیمت دلاری از فلان شرکت اروپایی وارد کنیم، صرفه جویی ارزی برایمان دارد.

مهرجو در پایان گفت: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ذیل طرح تولید بار اول، ارتباط بین صنایع و ‌دانش‌بنیان‌ها را ضابطه مند کرده است. این روندها به ایجاد انگیزه بیشتر برای ‌دانش‌بنیان‌ها در راستای تولید محصولات راهبردی مورد نیاز صنایع منجر شده است.